درباره کتاب روان درمانی پویشی کوتاه مدت اثر حبیب دوانلو ترجمه عنایت خلیقی سیگارودی
کتاب روان درمانی پویشی کوتاه مدت نوشته حبیب دوانلو با ترجمه عنایت خلیقی سیگارودی، توسط انتشارات ارجمند به چاپ رسیده است.
موضوع کتاب: روانشناسی، روان درمانی و مشاوره، روان‌درمانی تحلیلی، درمان‌های روان‌پویشی کوتاه مدت
بحث و گفتمان روان‌کاوی و همه روان‌درمانی‌های برخاسته از آن در پایان دهه آغازین قرن بیست و یکم، با عمری افزون بر یک قرن، همچنان زنده و پویاست؛ و نه تنها در حوزه درمان، بلکه در دیگر مباحث فرهنگ و تمدن امروز جهان، به نقش تأثیرگذار خود ادامه می‌دهد. روان‌درمانی پویشی کوتاه مدت، اثر حبیب دانلو، کتاب برجسته‌ای است که نگاهی کلی به حقانیت، ضروریات گسترده، اهداف و تکنیک‌های این حوزه از درمان روان‌پویشی دارد. مطالعه دقیق این کتاب، به خصوص اگر با تجربه بالینی همراه باشد، علاوه بر ترسیم خطوط کلی درمان‌های روان‌پویشی کوتاه مدت، نکات ظریف بسیاری را در هر دو جنبه نظریه و عمل در اختیار خواننده قرار می‌دهد. در عین حال، در بسیاری موارد، حس اشتیاق به فراگیری این درمان را در فرادی که پیشتر آشنایی چندانی با این رویکرد نداشته‌اند، بر می‌انگیزد.
بخشی از کتاب روان درمانی پویشی کوتاه مدت
شاید چون سرشت تابوشکن و نقاب برانداز آن تحمل نمی‌شود یا به این دلیل که تمامی فرهنگ مسلط مدرنیته بر «آگاهی» دکارتی بنا شده بود؛ و روان‌کاوی با ارایه امر «ناخودآگاه» طرحی دگرگونه برای فرهنگ و تمدن مدرن پیشنهاد می‌کرد که با اصول دکارتی بنیادین آن، در تعارض بود. از این‌ها گذشته، روان‌کاوی، دیالوگ بسیار متفاوتی را به کار می‌گرفت که بین مردمان معمولی به «مداوای گفتاری» cure” “Talking شهرت یافته بود، ولی با دیالوگ‌های مرسوم در جامعه غرب تفاوت چشمگیر داشت. دیالوگی بین سوژه و ابژه‌ای که در آن، سوژه سخنگو ـ برخلاف معمول ـ جای ابژه را می‌گرفت.
بنابراین نقش روان‌کاو به مثابهٔ اتوریته‌ای فعال، مقتدر، و القاء کننده، آن گونه که در هیپنوتیزم مرسوم بود، تغییر کرد؛ و از جایگاه یک پزشک، استاد، فرمانفرما و یا هر اتوریته شناخته شده دیگری که بمانند مرشد و آقا (Master) ایفای نقش می‌کرد، به نقش منفعل و بازتابنده یک آینه کاهش یافت. آینه‌ای که دیگر نه چندان برای دیدن و دریافت کردن، بلکه برای بازتاب دادن چیزهایی بود که بیمار بر آن می‌تاباند؛ گرچه این روان‌کاوِ ابداعی فروید باید نقش شنونده و مشاهده‌گری دقیق و مفسری عمیق را نیز، در عین حال، ایفا می‌کرد. در آن سوی این دیالوگ روان‌کاوانه، سوژه سخنگویی بود که هم درد دل می‌گفت و سرگذشت خود را روایت می‌کرد، و هم به مثابه یک بیمار (هیستریک)، بدنش علایمی داشت که روان‌کاو را به شنیدن و دیدن برمی‌انگیخت؛ علائمی که معمای بزرگ علم پزشکی از زمان جالینوس تاکنون بوده و داناترین پزشکان تاریخ از حل آن ناتوان بودند.
مانند معمایی که اسفینکس (Sphinx) هیولای دروازه شهر «تِب» به اودیپ خردمند ارایه کرد تا پاسخش را بیابد؛ بخشی از تراژدی اُدیپ شهریار که ژاک لکان هشیارانه اهمیت آن را درمی‌یابد تا الگوی رابطه روان‌کاو و بیمار را به گونه متفاوتی تفسیر و تعریف کند. امّا، در حقیقت این فروید بود که هم رابطه سوژه و ابژه دکارتی، و هم رابطه «خدایگان و بنده» هگلی را به چالش کشیده بود، تا رابطه دیگری را به صورت دیالوگ روان‌کاوانه تعریف کند. دیالوگی بین روان‌کاو و روان‌کاوی شونده (Analyzand) که در آن هر یک در رابطه با دیگری ـ هر کدام با نقش‌های دوگانه خود ـ درگیر رابطه‌ای پیچیده، امّا منصفانه‌تر می‌شوند، و هر کدام «گهی زین به پشت و گهی پشت به زین» را تجربه می‌کنند. رابطه‌ای که در چهارچوب‌های پذیرفته شده مدرنیته، تا آغاز قرن بیستم، نمی‌گنجید. همان گونه که امر «ناخودآگاه» وصله ناهمرنگ تلقی می‌شد.
